ایالات متحده از ابتدای آوریل تعرفه‌هایی سنگین بر واردات کالا از چین اعمال کرد که در مدت کوتاهی از ۳۴ درصد به ۱۴۵ درصد افزایش یافت. در پاسخ، چین نیزتعرفه‌هایی تا ۱۲۵ درصد بر واردات کالاهای آمریکایی وضع کرد. گرچه همچنان چانه زنی و مذاکرات دو کشور در این زمینه ادامه دارد.
بر اساس داده‌های رسمی، نفت و گاز حدود ۱۰ درصد از کل صادرات آمریکا به چین را تشکیل می‌دهد.
با این حال، طی سال‌های اخیر، صادرات اتان و گاز مایع آمریکا به چین رشد چشمگیری داشته و اتان به یکی از اقلام کلیدی در تأمین خوراک صنایع پتروشیمی چین تبدیل شده است.
آمارها نشان می‌دهد چین در سال ۲۰۲۴، ۵۷ درصد از صادرات اتان و ۲۷ درصد از کل صادرات گاز مایع آمریکا را به خود اختصاص داده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده است که تولید گاز مایع این کشور تا سال ۲۰۲۶ به ۴.۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ از جمله آرامکو و اکسون‌موبیل در پروژه‌های پتروشیمی چین، نشان‌دهنده افزایش تقاضای این کشور برای خوراک‌های پتروشیمی به ویژه اتان و گاز مایع است.
با این حال، تحلیلگران معتقدند در صورت استمرار جنگ تعرفهای، چین نسبت به آمریکا آسیب‌پذیری کمتری خواهد داشت. گزارش مؤسسه تحقیقات اقتصادی و توسعه سینوپک نشان می‌دهد تنها ۸ درصد از خوراک مورد نیاز برای تولید اتیلن چین از اتان و گاز مایع تأمین می‌شود، در حالی که ۷۰ درصد آن مبتنی بر نفتا و ۲۲ درصد بر پایه متانول و سایر خوراک‌ها است.
از سوی دیگر، محدودیت صادرات به چین می‌تواند مشکلاتی نظیر مازاد تولید، کاهش قیمت‌ها و افت سودآوری را برای صنعت پتروشیمی آمریکا به همراه داشته باشد. کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این روند، بازارهای جهانی محصولات پایین‌دستی پتروشیمی آمریکا را نیز تحت فشار قرار خواهد داد.
به طور کلی پس از اعمال تعرفه‌های سنگین از سوی ایالات متحده در مقطع فعلی صنعت پتروشیمی جهان در نقطه عطف قرار گرفته است. گرچه چین و اتحادیه اروپا نیز با اقدامات تلافی‌جویانه پاسخ دادند، در مقابل، کشورهای جنوب‌شرقی آسیا بهویژه ویتنام، مالزی، تایلند و اندونزی تمایل خود را برای تقویت روابط اقتصادی با آمریکا نشان دادهاند. هند نیز بدون وضع تعرفه‌های تلافی‌جویانه، به دنبال تعمیق روابط تجاری با آمریکاست. در ادامه، آمریکا تصمیم گرفت که به مدت ۹۰ روز اعمال تعرفه بر کشورهای غیرتلافی‌جو را متوقف کند؛ اقدامی که باعث بهبود نسبی بازارهای سهام و قیمت انرژی شد. با این حال، فعالان بازار نیاز به زمان برای درک کامل شرایط جدید دارند. این تغییر آرایش‌ها در حال بازآرایی تجارت جهانی پتروشیمی است و پیامدهای گسترده‌ای از خوراک تا مونومرها، پلیمرها و محصولات نهایی خواهد داشت.
آمریکا صادرکننده اصلی اتان و پروپان به خوراک صنایع پتروشیمی است؛ مواد اولیه‌ای که برای تولید محصولات پتروشیمی حیاتی‌اند. چین و در حد کمتری اروپا، واردکنندگان سنتی این خوراک‌ها از آمریکا بوده‌اند. در سال 2024، آمریکا 62٪ از مجموع 1.4 میلیون بشکه در روز LPG وارداتی چین را تأمین کرده بود. اتان در این زمینه اهمیت بیشتری دارد؛ چون چین تقریباً به طور انحصاری طی هفت سال اخیر، نیاز اتان خود را از آمریکا تأمین کرده و واردات آن از صفر در سال 2018 به 265 هزار بشکه در روز در سال 2024 رسیده است.
اگر چین اتان را در فهرست تعرفه‌های تلافی‌جویانه قرار دهد، آمریکا با مازاد شدید مواجه می‌شود که منجر به کاهش قیمت داخلی و احتمال توقف یا تعویق سرمایه‌گذاری‌های جدید خواهد شد. در مقابل، چین نیز 57٪ از اتان صادراتی آمریکا را وارد می‌کند و بزرگ‌ترین واردکننده LPG آمریکا است. با این حال، چین وابستگی کمتری به این خوراک‌ها دارد؛ طبق گزارش سالانه شرکت سینوپک، 70٪ ظرفیت تولید اتیلن چین بر پایه نفتا و تنها 8٪ بر پایه اتان و LPG است. این یعنی چین گزینه‌های جایگزین بیشتری دارد.
بر اساس داده‌های رسمی، نفت و گاز حدود ۱۰ درصد از کل صادرات آمریکا به چین را تشکیل می‌دهد.
با این حال، طی سال‌های اخیر، صادرات اتان و گاز مایع آمریکا به چین رشد چشمگیری داشته و اتان به یکی از اقلام کلیدی در تأمین خوراک صنایع پتروشیمی چین تبدیل شده است.
آمارها نشان می‌دهد چین در سال ۲۰۲۴، ۵۷ درصد از صادرات اتان و ۲۷ درصد از کل صادرات گاز مایع آمریکا را به خود اختصاص داده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده است که تولید گاز مایع این کشور تا سال ۲۰۲۶ به ۴.۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ از جمله آرامکو و اکسون‌موبیل در پروژه‌های پتروشیمی چین، نشان‌دهنده افزایش تقاضای این کشور برای خوراک‌های پتروشیمی به ویژه اتان و گاز مایع است.
با این حال، تحلیلگران معتقدند در صورت استمرار جنگ تعرفهای، چین نسبت به آمریکا آسیب‌پذیری کمتری خواهد داشت. گزارش مؤسسه تحقیقات اقتصادی و توسعه سینوپک نشان می‌دهد تنها ۸ درصد از خوراک مورد نیاز برای تولید اتیلن چین از اتان و گاز مایع تأمین می‌شود، در حالی که ۷۰ درصد آن مبتنی بر نفتا و ۲۲ درصد بر پایه متانول و سایر خوراک‌ها است.
از سوی دیگر، محدودیت صادرات به چین می‌تواند مشکلاتی نظیر مازاد تولید، کاهش قیمت‌ها و افت سودآوری را برای صنعت پتروشیمی آمریکا به همراه داشته باشد. کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه این روند، بازارهای جهانی محصولات پایین‌دستی پتروشیمی آمریکا را نیز تحت فشار قرار خواهد داد.
به طور کلی پس از اعمال تعرفه‌های سنگین از سوی ایالات متحده در مقطع فعلی صنعت پتروشیمی جهان در نقطه عطف قرار گرفته است. گرچه چین و اتحادیه اروپا نیز با اقدامات تلافی‌جویانه پاسخ دادند، در مقابل، کشورهای جنوب‌شرقی آسیا بهویژه ویتنام، مالزی، تایلند و اندونزی تمایل خود را برای تقویت روابط اقتصادی با آمریکا نشان دادهاند. هند نیز بدون وضع تعرفه‌های تلافی‌جویانه، به دنبال تعمیق روابط تجاری با آمریکاست. در ادامه، آمریکا تصمیم گرفت که به مدت ۹۰ روز اعمال تعرفه بر کشورهای غیرتلافی‌جو را متوقف کند؛ اقدامی که باعث بهبود نسبی بازارهای سهام و قیمت انرژی شد. با این حال، فعالان بازار نیاز به زمان برای درک کامل شرایط جدید دارند. این تغییر آرایش‌ها در حال بازآرایی تجارت جهانی پتروشیمی است و پیامدهای گسترده‌ای از خوراک تا مونومرها، پلیمرها و محصولات نهایی خواهد داشت.
آمریکا صادرکننده اصلی اتان و پروپان به خوراک صنایع پتروشیمی است؛ مواد اولیه‌ای که برای تولید محصولات پتروشیمی حیاتی‌اند. چین و در حد کمتری اروپا، واردکنندگان سنتی این خوراک‌ها از آمریکا بوده‌اند. در سال 2024، آمریکا 62٪ از مجموع 1.4 میلیون بشکه در روز LPG وارداتی چین را تأمین کرده بود. اتان در این زمینه اهمیت بیشتری دارد؛ چون چین تقریباً به طور انحصاری طی هفت سال اخیر، نیاز اتان خود را از آمریکا تأمین کرده و واردات آن از صفر در سال 2018 به 265 هزار بشکه در روز در سال 2024 رسیده است.
اگر چین اتان را در فهرست تعرفه‌های تلافی‌جویانه قرار دهد، آمریکا با مازاد شدید مواجه می‌شود که منجر به کاهش قیمت داخلی و احتمال توقف یا تعویق سرمایه‌گذاری‌های جدید خواهد شد. در مقابل، چین نیز 57٪ از اتان صادراتی آمریکا را وارد می‌کند و بزرگ‌ترین واردکننده LPG آمریکا است. با این حال، چین وابستگی کمتری به این خوراک‌ها دارد؛ طبق گزارش سالانه شرکت سینوپک، 70٪ ظرفیت تولید اتیلن چین بر پایه نفتا و تنها 8٪ بر پایه اتان و LPG است. این یعنی چین گزینه‌های جایگزین بیشتری دارد.
در عوض جنوب‌شرق آسیا با توسعه ظرفیت‌های کراکر و PDH (دی‌هیدروژناسیون پروپان) می‌تواند از دسترسی به خوراک ارزان آمریکایی بهره‌مند شود. ویتنام قبلاً قراردادهای بلندمدتی برای واردات اتان آمریکا جهت ترمینال اتان جدید خود منعقد کرده که در سال 2027 تکمیل خواهد شد.
در زمینه مونومرها و گلایکول ها می توان گفت صادرات اتیلن، پروپیلن و مشتقاتشان مانند گلایکول ها از آمریکا عمدتاً به سمت چین و اتحادیه اروپا انجام می‌گرفت. از دست دادن این بازارها باعث مازاد و کاهش سودآوری در آمریکا می‌شود. برخی واحدهای تولیدی ممکن است به مرز اقتصادی نبودن برسند. چین که هنوز به واردات برخی محصولات میانی مانند MEG نیاز دارد، احتمالاً از عربستان یا ایران تأمین خواهد کرد. هرچند در کوتاه‌مدت، بی‌ثباتی عرضه و فشارهای قیمتی محتمل است. در این میان، جنوب‌شرقی آسیا و هند به‌عنوان بازارهای جایگزین ظاهر شده‌اند. هند در حال گسترش صنعت پتروشیمی خود است و می‌تواند مونومرهای آمریکایی را وارد زنجیره تولیدش کند. ویتنام با صنایع نساجی و پلی‌استر قوی، می‌تواند از MEG ارزان بهره ببرد.
آمریکا در سال 2024 حدود 17٪ صادرات پلی‌اتیلن ها (PE) خود را به چین، 15٪ را به اتحادیه اروپا و 7٪ را به کانادا انجام داده بود. حالا که این بازارها در معرض تعرفه‌اند، آمریکا احتمالاً صادراتش را به جنوب‌شرقی آسیا، هند و ترکیه افزایش می‌دهد. اما این بازارها توان جذب کامل حجم صادراتی قبلی را ندارند و احتمال بروز جنگ قیمتی و کاهش حاشیه سود زیاد است.
چین، با وجود تلاش برای خودکفایی در حوزه پلیمر، هنوز به واردات نیاز دارد. احتمالاً این کشور نیز خود را از خاورمیانه یا روسیه تامین خواهد کرد و هم‌زمان ظرفیت تولید داخلی را گسترش خواهد داد. چین تاکنون 1.8 میلیون تن ظرفیت PE جدید راه‌اندازی کرده و تا پایان سال جاری 4 میلیون تن دیگر نیز اضافه خواهد نمود ؛ این در حالی است که در 2024، از آمریکا حدود 2.5 میلیون تن PE وارد کرده بود.
اتحادیه اروپا نیز در صورت اعمال نهایی تعرفه بر پلیمرهای آمریکایی، یک شریک مهم را از دست خواهد داد. آمریکا 35٪ از واردات PE اروپا را تأمین می‌کرد. در این شرایط، عربستان جای خالی آمریکا را پر خواهد کرد و تولیدکنندگان اروپایی از حذف رقیب ارزان‌قیمت سود می‌برند؛ ولی این افزایش قیمت به مصرف‌کننده منتقل می‌شود و تقاضا را تضعیف خواهد کرد.
جنوب‌شرقی آسیا و هند با دسترسی به پلیمرهای ارزان آمریکایی، می‌توانند رقابت‌پذیری خود را تقویت کنند ولی تولیدکنندگان داخلی‌شان ممکن است تحت فشار قرار گیرند. در سال 2024، آمریکا حدود 9٪ از صادرات PE خود را به ASEAN و 2٪ را به هند اختصاص داده بود. این مقدار نمی‌تواند خلأ بازار چین و اروپا را به‌طور کامل پر کند.
ترکیه نیز با مصرف سالانه 2.5 میلیون تن PE و وابستگی بالا به واردات، گزینه‌ای جذاب برای آمریکا محسوب می‌شود. هنوز هیچ تعرفه تلافی‌جویانه‌ای از سوی ترکیه اعلام نشده است. در سال 2024، ترکیه 4٪ از PE صادراتی آمریکا را وارد کرد و در آینده، احتمال افزایش این سهم وجود دارد.
در زمینه صنایع پایین دستی و تولید مصنوعان پلاستیکی نیز می توان گفت چین طی دهه‌های گذشته بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات پلاستیکی نهایی بوده است. با دشوار شدن دسترسی به بازار آمریکا، تولیدکنندگان چینی با کاهش تقاضا، مازاد ظرفیت و ریسک بیکاری مواجه‌اند.
اروپا نیز با از دست دادن خوراک ارزان، افزایش قیمت پلیمر و حذف آمریکا به‌عنوان منبع وارداتی، توان رقابت در بازارهای جهانی را از دست خواهد داد. احتمالاً با هجوم محصولات نهایی ارزان‌قیمت چینی مواجه می‌شود که تولیدکنندگان اروپایی را تحت فشار بیشتری قرار می‌دهد. در آمریکا، کاهش واردات محصولات نهایی از چین می‌تواند به کمبود یا افزایش قیمت منجر شود. تولید داخلی ممکن است بخشی از آن را جبران کند، ولی در کوتاه‌مدت شکاف‌هایی پدید خواهد آمد.
بنابر این افت تقاضای محصولات پتروشیمی در کنار کاهش حاشیه سود، بهویژه در بازارهای آسیایی، تهدیدی جدی برای پایداری تولید شرکت‌های پتروشیمی محسوب می‌شود. سیاست‌‌‌های تعرفهای دولت ترامپ در حوزه واردات، تاثیرات چندگانه و پیچیده‌‌‌ای بر صنعت پتروشیمی ایجاد خواهد کرد. از یک سو، این تعرفه‌‌‌ها با افزایش هزینه‌‌‌های تولید، کاهش تقاضای نهایی و اختلال در زنجیره‌‌‌های تامین، فشارهای اقتصادی را افزایش دادهاند؛ از سوی دیگر، شرکت‌های بزرگ پتروشیمی با اتخاذ استراتژی‌‌‌های جایگزین و بهینه‌‌‌سازی عملیات خود تلاش می‌کنند تا اثرات منفی را کاهش دهند.
خروج آمریکا از بازار پتروشیمی چین، شرایط مناسبی را برای کشورهایی مانند ایرانو سایر کشورهای خاورمیانه فراهم می کند تا صادرات خود به چین را افزایش دهند. بخش عمده‌ای از صادرات نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی ایران به مقصد چین است. عمده‌ترین اقلام صادراتی به چین عبارتند از نفت و میعانات، فرآورده‌های نفتی، پلی‌اتیلن، الکل‌ها (شامل متانول و گلایکول ها) و ترکیبات حلقوی (زایلین ها). کشور آمریکا نیز از صادرکنندگان همین اقلام به چین است و رقیب بزرگی برای ایران در بازار چین به حساب می‌آید. لذا حذف آمریکا از بازار چین فرصت مناسبی برای تقویت صادرات گلایکول ها، میعانات گازی، LPG و پلی اتیلن ها و زایلین های تولیدی صنعت پتروشیمی ایران به چین است. متاسفانه در زمینه متانول و اوره فرصت چندانی وجود ندارد چون واردات متانول و اوره چین از مبدا آمریکا قابل توجه نیست و ایالات متحده نقش بسیار کوچکی در تامین اوره و متانول به چین دارد. لذا فرصت جایگزینی چندانی برای ایران وجود نخواهد داشت. این بدان معناست که به خصوص در زمینه متانول راهبرد اصلی ایران توسعه زنجیره ارزش پایین دستی این محصول خواهد بود.
دکتری مهندسی شیمی و کارشناس مدیریت کسب و‌کار در صنعت پتروشیمی و پالایش
در زمینه مونومرها و گلایکول ها می توان گفت صادرات اتیلن، پروپیلن و مشتقاتشان مانند گلایکول ها از آمریکا عمدتاً به سمت چین و اتحادیه اروپا انجام می‌گرفت. از دست دادن این بازارها باعث مازاد و کاهش سودآوری در آمریکا می‌شود. برخی واحدهای تولیدی ممکن است به مرز اقتصادی نبودن برسند. چین که هنوز به واردات برخی محصولات میانی مانند MEG نیاز دارد، احتمالاً از عربستان یا ایران تأمین خواهد کرد. هرچند در کوتاه‌مدت، بی‌ثباتی عرضه و فشارهای قیمتی محتمل است. در این میان، جنوب‌شرقی آسیا و هند به‌عنوان بازارهای جایگزین ظاهر شده‌اند. هند در حال گسترش صنعت پتروشیمی خود است و می‌تواند مونومرهای آمریکایی را وارد زنجیره تولیدش کند. ویتنام با صنایع نساجی و پلی‌استر قوی، می‌تواند از MEG ارزان بهره ببرد.
آمریکا در سال 2024 حدود 17٪ صادرات پلی‌اتیلن ها (PE) خود را به چین، 15٪ را به اتحادیه اروپا و 7٪ را به کانادا انجام داده بود. حالا که این بازارها در معرض تعرفه‌اند، آمریکا احتمالاً صادراتش را به جنوب‌شرقی آسیا، هند و ترکیه افزایش می‌دهد. اما این بازارها توان جذب کامل حجم صادراتی قبلی را ندارند و احتمال بروز جنگ قیمتی و کاهش حاشیه سود زیاد است.
چین، با وجود تلاش برای خودکفایی در حوزه پلیمر، هنوز به واردات نیاز دارد. احتمالاً این کشور نیز خود را از خاورمیانه یا روسیه تامین خواهد کرد و هم‌زمان ظرفیت تولید داخلی را گسترش خواهد داد. چین تاکنون 1.8 میلیون تن ظرفیت PE جدید راه‌اندازی کرده و تا پایان سال جاری 4 میلیون تن دیگر نیز اضافه خواهد نمود ؛ این در حالی است که در 2024، از آمریکا حدود 2.5 میلیون تن PE وارد کرده بود.
اتحادیه اروپا نیز در صورت اعمال نهایی تعرفه بر پلیمرهای آمریکایی، یک شریک مهم را از دست خواهد داد. آمریکا 35٪ از واردات PE اروپا را تأمین می‌کرد. در این شرایط، عربستان جای خالی آمریکا را پر خواهد کرد و تولیدکنندگان اروپایی از حذف رقیب ارزان‌قیمت سود می‌برند؛ ولی این افزایش قیمت به مصرف‌کننده منتقل می‌شود و تقاضا را تضعیف خواهد کرد.
جنوب‌شرقی آسیا و هند با دسترسی به پلیمرهای ارزان آمریکایی، می‌توانند رقابت‌پذیری خود را تقویت کنند ولی تولیدکنندگان داخلی‌شان ممکن است تحت فشار قرار گیرند. در سال 2024، آمریکا حدود 9٪ از صادرات PE خود را به ASEAN و 2٪ را به هند اختصاص داده بود. این مقدار نمی‌تواند خلأ بازار چین و اروپا را به‌طور کامل پر کند.
ترکیه نیز با مصرف سالانه 2.5 میلیون تن PE و وابستگی بالا به واردات، گزینه‌ای جذاب برای آمریکا محسوب می‌شود. هنوز هیچ تعرفه تلافی‌جویانه‌ای از سوی ترکیه اعلام نشده است. در سال 2024، ترکیه 4٪ از PE صادراتی آمریکا را وارد کرد و در آینده، احتمال افزایش این سهم وجود دارد.
در زمینه صنایع پایین دستی و تولید مصنوعان پلاستیکی نیز می توان گفت چین طی دهه‌های گذشته بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات پلاستیکی نهایی بوده است. با دشوار شدن دسترسی به بازار آمریکا، تولیدکنندگان چینی با کاهش تقاضا، مازاد ظرفیت و ریسک بیکاری مواجه‌اند.
اروپا نیز با از دست دادن خوراک ارزان، افزایش قیمت پلیمر و حذف آمریکا به‌عنوان منبع وارداتی، توان رقابت در بازارهای جهانی را از دست خواهد داد. احتمالاً با هجوم محصولات نهایی ارزان‌قیمت چینی مواجه می‌شود که تولیدکنندگان اروپایی را تحت فشار بیشتری قرار می‌دهد. در آمریکا، کاهش واردات محصولات نهایی از چین می‌تواند به کمبود یا افزایش قیمت منجر شود. تولید داخلی ممکن است بخشی از آن را جبران کند، ولی در کوتاه‌مدت شکاف‌هایی پدید خواهد آمد.
بنابر این افت تقاضای محصولات پتروشیمی در کنار کاهش حاشیه سود، بهویژه در بازارهای آسیایی، تهدیدی جدی برای پایداری تولید شرکت‌های پتروشیمی محسوب می‌شود. سیاست‌‌‌های تعرفهای دولت ترامپ در حوزه واردات، تاثیرات چندگانه و پیچیده‌‌‌ای بر صنعت پتروشیمی ایجاد خواهد کرد. از یک سو، این تعرفه‌‌‌ها با افزایش هزینه‌‌‌های تولید، کاهش تقاضای نهایی و اختلال در زنجیره‌‌‌های تامین، فشارهای اقتصادی را افزایش دادهاند؛ از سوی دیگر، شرکت‌های بزرگ پتروشیمی با اتخاذ استراتژی‌‌‌های جایگزین و بهینه‌‌‌سازی عملیات خود تلاش می‌کنند تا اثرات منفی را کاهش دهند.
خروج آمریکا از بازار پتروشیمی چین، شرایط مناسبی را برای کشورهایی مانند ایرانو سایر کشورهای خاورمیانه فراهم می کند تا صادرات خود به چین را افزایش دهند. بخش عمده‌ای از صادرات نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی ایران به مقصد چین است. عمده‌ترین اقلام صادراتی به چین عبارتند از نفت و میعانات، فرآورده‌های نفتی، پلی‌اتیلن، الکل‌ها (شامل متانول و گلایکول ها) و ترکیبات حلقوی (زایلین ها). کشور آمریکا نیز از صادرکنندگان همین اقلام به چین است و رقیب بزرگی برای ایران در بازار چین به حساب می‌آید. لذا حذف آمریکا از بازار چین فرصت مناسبی برای تقویت صادرات گلایکول ها، میعانات گازی، LPG و پلی اتیلن ها و زایلین های تولیدی صنعت پتروشیمی ایران به چین است. متاسفانه در زمینه متانول و اوره فرصت چندانی وجود ندارد چون واردات متانول و اوره چین از مبدا آمریکا قابل توجه نیست و ایالات متحده نقش بسیار کوچکی در تامین اوره و متانول به چین دارد. لذا فرصت جایگزینی چندانی برای ایران وجود نخواهد داشت. این بدان معناست که به خصوص در زمینه متانول راهبرد اصلی ایران توسعه زنجیره ارزش پایین دستی این محصول خواهد بود.
دکتری مهندسی شیمی و کارشناس مدیریت کسب و‌کار در صنعت پتروشیمی و پالایش
