قراردادهای نفتی و بهبود ناترازی انرژی

    با توجه به چالش­های موجود در حوزه انرژی ایران و نقش قراردادهای نفتی در جذب سرمایه و فناوری، امکان بهبود ناترازی انرژی از این طریق وجود دارد.
افزایش تولید گاز و نفت از طریق توسعه میادین
    با اجرای طرح­های ملی توسعه میدان در مخازن بالغ از جمله قراردادهای فشارافزایی در میادین مشترک مانند پارس جنوبی می­تواند تولید گاز را تا ۲۵ میلیون مترمکعب در سال افزایش دهد. این طرح­ها نیازمند سرمایه­ گذاری کلان هستند و در صورت اجرا، درآمدی معادل ۸۰۰ میلیارد دلار در طول عمر مخزن ایجاد می­کنند.
جذب فناوری­ های پیشرفته
    همکاری با شرکت­های خارجی در قالب قراردادهای مشارکت در تولید (قراردادهای جدید نفتی ایران) یا خدمات فنی، دسترسی به فناوری­ های نوین برای استخراج از میادین پیچیده (مانند میادین دریایی) را فراهم می­ کند .
بهینه ­سازی مصرف انرژی با انتقال فناوری
 طرح سیوکس استفاده از قراردادها برای اجرای پروژه­ های ترکیبی در ایستگاه­ های تقویت فشار گاز و نیروگاه ­ها، راندمان انرژی را تا 20 درصد افزایش می­ دهد. این طرح­ها از هدر رفت روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز جلوگیری کرده و امکان صادرات گاز ذخیره ­شده را فراهم می­ کنند .
تبدیل نیروگاه­های گازی به سیکل ترکیبی
    قراردادهای نفتی می ­توانند شامل مشارکت برای نوسازی نیروگاه­ ها و کاهش مصرف گاز در تولید برق باشند .
ذخیره ­سازی انرژی و مدیریت فصلی
    توسعه مخازن ذخیره­ سازی گاز در ایران می­تواند میزان ذخیره گازی 1.4 درصدی از مصرف گاز را افزایش دهد. در حالی که این شاخص قابلیت افزایش تا 20 درصد را دارا می­ باشد. قراردادهای احداث مخازن زیرزمینی (مانند سراجه قم) می­تواند ناترازی فصلی را کاهش دهد .همچنین استفاده از ظرفیت میدان­ های نفتی تخلیه شده برای ذخیره­ سازی گاز با عقد قراردادهای سرمایه­ گذاری می­توان حجم بسیار زیادی از گاز ذخیره نمود.
جذب سرمایه­ گذاری داخلی و خارجی
    قراردادهای نفتی با نرخ بازگشت سرمایه جذاب می­توانند بخش خصوصی داخلی و خارجی را ترغیب به مشارکت در پروژه­ های انرژی کنند. همچنین با تضمین داوری بین ­المللی در قراردادها، اطمینان سرمایه ­گذاران افزایش می­ یابد.
تأمین مالی پروژه ­های زیرساختی
    عقد قراردادهای احداث خطوط انتقال گاز می­تواند ظرفیت صادرات و توازن داخلی مصرف را بهبود بخشد. همچنین سرمایه­ گذاری در پالایشگاه­ ها برای کاهش تولید نفت کوره نیازمند عقد قراردادهای فنی-مالی جدید است .
 جمع­ بندی
    قراردادهای نفتی می­ توانند با جذب سرمایه، فناوری و بهبود مدیریت تولید-مصرف، به حل ناترازی انرژی کمک کنند، که با رفع موانع و اتخاذ سیاست­ه ای کلان می­توان به موفقیت بیشتر آنها کمک نمود. تمرکز بر پروژه­ های فشارافزایی، ذخیره­ سازی گاز و بهینه­ سازی مصرف، در کنار جذب بخش خصوصی، مسیر امیدوارکننده­ ای برای کاهش ناترازی انرژی در ایران است.

دکترای مهندسی نفت دانشگاه صنعتی امیرکبیر/دکترای مدیریت قراردادهای نفت و گاز از انگلستان- لندن/عضو بنیاد ملی نخبگان