دلایل کاهش سود وحشتناک پالایشگاههای کشور در سال ۱۴۰۳

به گزارش نفت ما ، ایران به عنوان یک مصرف کننده بزرگ فرآورده های نفتی، راهی جز افزایش ظرفیت پالایشی ندارد. عمده پالایشگاههای فعال کشور قبل از انقلاب ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفته اند. ظرفیت پالایشگاهی ایران در سال 1357 بالغ بر 1 میلیون و 86 هزار بشکه در روز بود و هم اکنون به 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز رسیده است.

مراجع بین المللی پیش بینی کرده اند که ایران حدود ۴۰ درصد از ظرفیت‌های جدید پالایشی خاورمیانه را تا سال 2030 دارد و طرحهای توسعه ای پالایشگاههای کشور بیش از 18 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.

در این میان مطالبات پالایشگران و مشروط کردن مصوبه تخفیف 5 درصدی قیمت نفت خام نسبت به فوب خلیج فارس به شرکتهای پالایشی در برنامه هفتم توسعه مانع از سودآوری و اجرای طرحهای توسعه ای خواهد شد. گواه این مطلب، کاهش سود وحشتناک پالایشگاههای کشور در سال 1403 است. مضافا، طرحهای پالایشگاهی دیگری هستند که سالیان سال است تنها توانسته اند مجوز بگیرند و هم اکنون به دلایل مختلف از جمله تامین مالی روی کاغذ مانده، یا پیشرفت فیزیکی چندانی نداشته و یا در حد نصب یک تابلو مانده اند.

متاسفانه صنعت پالایش نفت ایران با چالش مدیریت و تسلط سیاستهای دولتی مواجه است به گونه ای که قیمت‌گذاری خوراک نفت خام، قیمتگذاری دستوری محصولات نهایی همچون بنزین و گازوئیل، و انتخاب در نوع محصول تولیدی همگی در دست دولت قرار دارد. این رویه باعث کاهش حاشیه سود شرکتهای پالایشی به 5 تا 10 درصد و حتی زیاندهی آنها که عمدتا مربوط به سهام عدالت بوده، شده است. به چالشهای فوق بحث کیفیت خوراک نفت خام دریافتی را هم باید افزود.

حذف بند الزام دولت به تامین خوراک مینی ریفاینری ها در برنامه هفتم توسعه کشور، باعث شده که این حوزه نیز توسط بخش خصوصی توسعه نیابد و استقبال سردی از آن بشود. 

نکته مهمی که باید در دستور کار وزارت نفت قرار بگیرد تبدیل شرکتهای پالایشی به پتروپالایشی است چرا که یک مزیت رقابتی ایجاد کرده و امروزه دیگر اولویت پالایشگاههای جهان تمرکز بر تولید سوخت نیست، بلکه خوراک محصولات پتروشیمی همچون پلیمری را همتراز با آن تولید می کنند. تنها در این صورت است که می توان نفت خام را به محصولات با ارزش افزوده بیشتر تبدیل نمود و با متنوع سازی محصولات تولیدی، می توان تقویت قدرت صادراتی پالایشگاهها را شاهد بود.