پیامدهای سرمایه گذاری خارجی در ایران

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،سرمایه گذاری؛ عبارتست از عدم استفاده از منابع در زمان حال و به جریان اقتصادی انداختن آن به امید به دست آوردن منابع جدید در آینده که منابع جدید از منابع فعلی دارای ارزش بیشتری می‌باشد. شایان ذکر است در این فرآیند نرخ بهره، تورم و بازده مورد انتظار نیز می‌بایست بررسی شود. سرمایه گذاری مستقیم خارجی؛ سرمایه گذاری ای است که با هدف کسب منافع پایدار در کشوری به جز موطن فرد سرمایه گذار انجام می شود و هدف سرمایه گذاری آن است که در مدیریت بنگاه مذکور نقش مؤثر داشته باشد. در عوامل اقتصادی مهمترین مساله برای بالابردن سطح زندگی و توسعه اقتصادی تأمین سرمایه است و سرمایه هسته اصلی توسعه اقتصادی را تشکیل می دهد. سرمایه گرچه شرط لازم برای توسعه اقتصادی است ولی کافی نیست، فراوانند کشورهایی که دارای منابع طبیعی سرشار و سرمایه لازم می باشند ولی توفیق آنها برای اعتلاء سطح زندگی مردم ناچیز است. بدیهی است هر کشوری جهت گرداندن چرخهای اقتصادی و انجام پروژه های خویش محتاج سرمایه می باشد چه آنکه این سرمایه از درون کشور و با منابع داخلی تأمین گردد و یا آنکه با به کارگیری ظرفیت های خارجی، سرمایه گذاران دیگری را از سایر کشورها جذب نماید. فواید و نتایج سرمایه گذاری مستقیم خارجی شامل جذب سرمایه، تکنولوژی، دانش روز، بالابردن توانایی مدیریت، افزایش اشتغال، بهبود تراز پرداخت ها و افزایش قدرت رقابت است. البته باید خاطرنشان کرد که ضعف مدیریت و سیاست های نادرست در زمینه جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی می تواند پیامدهای منفی از قبیل ایجاد ساختار بازار انحصاری در بلندمدت، انهدام صنایع با مقیاس تولید کوچک و نیز تشدید بیکاری را به همراه داشته باشد. سرمایه گذاری به مجموعه متنوعی از عوامل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی وحتی فرهنگی بستگی دارد. افزایش سرمایه گذاری خارجی موجب گسترش برنامه های آموزشی و یادگیری از طریق انجام کار می شود و کشورهای هدف به کمک این سرمایه گذاری ها می آموزند که چگونه می بایست با بازارها، بانک ها و منابع تأمین مالی خارجی رفتار کنند. با آزاد کردن فعالیت های اقتصادی و عدم انحصاری کردن اقتصاد، ثبات نظام پولی و ارزی کشور، برقراری ثبات سیاسی و اجتماعی و جلوگیری از تنش بین مذاهب و قومیتها، ایجاد سیاست های مالیاتی مناسب، حذف قوانین گمرکی زائد و ... می توان شاهد ورود سرمایه های خارجی به کشور بود. ریسک بالای سرمایه‌گذاری در ایران به عنوان مهمترین و کلیدی‌ترین مانع سرمایه‌گذاری خارجی در کشور بوده است سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD) ریسک سرمایه گذاری در ایران را همچنان بالا می‌داند و این موضوع در ورود سرمایه‌گذار به کشور تاثیر منفی دارد. ریسک سرمایه گذاری کشورها را موسسات بین المللی تعیین می کنند. معروف ترین و مهم ترین آنها، گزارش سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه است. سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه هر ساله گزارشی درخصوص میزان ریسک پذیری کشورهای دنیا را ارائه می کند که برای سرمایه گذاران راهنمای عملی خوبی است. آنها براساس این گزارش علاقه و تمایل خود را برای سرمایه گذاری بروز می دهند. عمده این موسسات بین المللی در کشورهای توسعه یافته ایجاد شده و مولفه های متعددی از شاخص های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را مطالعه می کنند و نتایج بررسی های خود را به صورت طبقه بندی شده ارائه می کنند. شاخص هایی از قبیل آزادی اقتصادی و ریسک اقتصادی، درجه آزادی بازار، رقابت پذیری و بی ثباتی اقتصادی ازجمله این موارد هستند. بنابر گزارش هایی که سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه تهیه و ارائه می کند، درجه ریسک سرمایه گذاری کشورها عددی بین صفر تا ۸ است. درجه ریسک صفر یعنی کمترین ریسک و درجه ریسک سرمایه گذاری ۸ نشان دهنده میزان بالاترین ریسک پذیری است. با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و اهمیتی که وزارت اقتصاد به مساله جذب سرمایه‌خارجی قائل بود بویژه پس از اجرای برجام اقداماتی را برای کاهش ریسک سرمایه گذاری در ایران انجام داد. با این حال علیرغم پیش‌بینی‌ها در جولای 2017 بهبودی در وضعیت ریسک کشورمان ایجاد نشد و OECD همچنان رتبه 6 را برای ریسک سرمایه‌گذاری در ایران لحاظ کرد و این موضوع در ورود سرمایه‌گذار به ایران تاثیر منفی دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که تا وضعیت کسب و کار و مالیات ستانی و… در ایران نابسامان است، نمی‌توان چشم‌ امیدی برای بهبود ریسک سرمایه گذاری در ایران داشت و چشم‌انداز روشنی در این زمینه وجود ندارد. جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران، برای سه سال متوالی با کاهش مواجه شده و در سال 2015 به 2050 میلیون دلار رسید. جذب سرمایه خارجی در سال 2014، 2105 میلیون دلار و در سال 2013 ، 3050 میلیون دلار بوده است. این در حالیست که سرمایه گذاری ایران در خارج از کشور، از 89 میلیون دلار در سال 2014 به 139میلیون دلار در سال 2015 افزایش یافت. در حالی آنکتاد مجموع سرمایه گذاری خارجی در سال ۲۰۱۶ را ۳ میلیارد و ۳۷۲ میلیون دلار اعلام کرده که مدیرکل سرمایه‌گذاری خارجی وزارت صنعت سهم این وزارتخانه در جذب سرمایه گذاری خارجی پس از برجام را ۵.۵ میلیارد دلار اعلام کرد. ورود بیش از ۱۲ میلیارد دلار سرمایه‌ مستقیم خارجی به کشورمان در سال ۲۰۱۶ باعث شد نام ایران در فهرست برترین‌های جذب سرمایه خارجی منطقه خاورمیانه قرار گیرد. در گزارشی که توسط نشریه «فایننشال تایمز» منتشر شده است، ایران به لحاظ ارزش سرمایه‌های خارجی جذب‌شده با جذب 12.2 میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی، توانسته است پس از مصر در رتبه دوم جذب سرمایه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا قرار گیرد و همچنین به لحاظ تعداد پروژه‌های سرمایه‌گذاری‌شده، نام ایران که یکی از تازه‌واردهای این فهرست است در جایگاه ششم قرار گرفته است. در این میان، سرمایه گذاری در بخش کشاورزی برای تولید موادغذایی به عنوان یک عنصر از استراتژی امنیت غذایی دیده می شود. FAO تخمین می زند برای رفع نیازهای غذایی درسال 2050، اگر کشوری درحال توسعه بخش کشاورزی است، سرمایه گذاریهای اضافی علاوه بر سرمایه گذاریهای سالانه لازم بوده و ظرفیت خود کشورهای درحال توسعه برای پُرکردن این شکاف محدود است.