۰
plusresetminus
تاریخ انتشاردوشنبه ۱۳ شهريور ۱۳۹۶ - ۱۲:۰۸
کد مطلب : ۶۶۰۷۹

چالشها و پیامدهای داخلی و منطقه ای بحران آب در ایران

این بحران اگر مهار نشود می تواند پیامدهای سیاسی اقتصادی اجتماعی و امنیتی زیانباری داشته باشد. بحران کم آبی و خشکسالی می تواند پیامدهایی همچون عدم دسترسی مردم به آب، نابودی محیط زیست، کاهش آبهای سطحی، نابودی حیات وحش، بیابان زایی و گردوغبار، کاهش محصولات کشاورزی و تشدید بحران امنیت غذایی، بیکاری و معضلات اجتماعی، تغییرات آب و هوایی را به دنبال داشته باشد. چهار سناریوی تشدید بحران، رفع بحران، به تعویق افتادن بحران در کوتاه مدت و بلند مدت را می توان پیش بینی کرد.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،بحران کم آبی و خشکسالی، بحرانی است که هم ایران و هم جامعه بین المللی به نوعی با شدت کم و زیاد با آن روبروست. در سند هزاره ملل متحد و بازنگری آن و دیگر اسناد سازمان ملل، بر محیط زیست، مبارزه با خشکسالی و توسعه پایدار و لزوم مدیرت آن تاکید شده است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، با استمرار روند کنونی، دو سوم مردم جهان تا سال 2025 برای تامین آب مشکل خواهند داشت. بر اساس گزارش بانک جهانی، کاهش سالیانه منابع آبی ایران 3.6 برابر بیشتر از متوسط جهانی است. تا سال 2020، بیش از 90 درصد از 130 میلیارد متر مکعب منابع آبی کاسته خواهد شد و مصرف سرانه آب هر ایرانی به 1300 متر مکعب در سال خواهد رسید. بر اساس این گزارش ایران رتبه 62 را از نظر منابع آبی در بین 192 کشور جهان در اختیار دارد اما با توجه به جمعیت زیاد کشور، سرانه مدیریت منابع آب در رتبه 123 قرار دارد. کشور ایران با بارشی معادل یک سوم متوسط بارش دنیا و یک دوم متوسط بارش آسیا در یک منطقه خشک و کم آب قرار دارد. با توجه به افزایش جمعیت، میزان نیاز آبی در بخشهای اشامیدنی، بهداشت، صنعت و کشاورزی و محیط زیست میزان نیاز آبی در سال 1400 برابر 122 میلیارد متر مکعب خواهد بود. "عیسی کلانتری"، معاون رئیس‌جمهور و رئیس جدید سازمان حفاظت محیط زیست، بحران آب را مهمترین مساله زیست‌ محیطی کشور اعلام کرده است. به گفته وی، میزان آبهای تجدیدپذیر کشور به زیر 90 میلیارد متر مکعب رسیده است. این در حالیست که در چهار دهه گذشته میزان آبهای تجدیدپذیر 132 میلیارد متر مکعب بود. بنابراین حدود 42 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر کشور کاهش یافته است. وی با تاکید بر این‌که طبق استانداردهای جهانی باید تا 40 درصد آبهای تجدیدپذیر مصرف شود، گفت: مصرف بیش از 40 درصد آبهای تجدیدپذیر خطرات زیست‌محیطی به دنبال دارد. در کشور ما بیش از 110 درصد آبهای تجدیدپذیر مصرف می‌شود. به عبارت ساده‌تر باید حداکثر 88 میلیارد مترمکعب آب مصرف شود ولی حدود 97 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر در کشور مصرف می‌شود. وی با اشاره به برداشت 52 میلیارد مترمکعبی از آبهای زیرزمینی کشور، اظهار داشت: 42 میلیارد مترمکعب مصرف آبهای سطحی در کشور است. بنابراین مصرف منابع آب با توان آبی کشور تطابق ندارد و در حالیکه حداکثر 36 میلیارد متر مکعب ظرفیت مصرف آب داریم، 97 میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود. وی با بیان اینکه 15 میلیارد متر مکعب آب غیرمجاز توسط چاهها برداشت می‌شود، گفت: این وضعیت کشور را با بحران جدیدی روبه‌رو کرده است. نباید فراموش کنیم که عمده منابع آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. واقع شدن در جغرافیای خشک و وابسته به بارش، افزایش جمعیت و در نتیجه تقاضای زیاد مصرف، مصرف بی رویه،  استفاده غیراصولی از آبهای زیرزمینی، هدررفتن آب در کشاورزی، لوله ‌کشی غیراستاندارد در مناطق شهری، و مهمتر از همه مدیریت ناکارآمد، به تشدید این بحران انجامیده است. در واقع، فقدان آمادگی و سوء مدیریت، و وضعیت رو به وخامت بحران، آن را به عنوان یکی از مسائل بزرگ و برجسته کشور تبدیل کرده است. برخی مسوولین زنگ هشدار را به صداردرآورده اند و اعلام کرده اند که اگر وضعیت کنونی ادامه پیدا کند، تقریبا 70 درصد کل جمعیت ایران برابر با 50 میلیون نفر مجبور به مهاجرت به خارج برای زنده ماندن خواهد بود. شاید این برآورد اغراق آمیز به نظر برسد وتنها یک دهم جمعیت ایران مجبور به مهاجرت به خارج به دنبال آب باشند. این عدد هم اکنون 5 میلیون نفر است. چه کشوری در منطقه منابع آبی کافی برای میزبانی از چنین جمعیت زیادی را دارد در حالی که همه همسایگان ایران در حال دست و پنجه نرم کردن با چالشهای اقتصادی و زیست محیطی خود هستند؟ مساله مهاجرت داخلی موضوعی است که از هم اکنون ایران با آن روبرو است. در همین حال شهرهای اصلی ایران بعید است که راهکاری برای رویارویی با مسائل زیست محیطی از جمله چالشهای نشست زمین داشته باشند. این بحران اگر مهار نشود می تواند پیامدهای سیاسی اقتصادی اجتماعی و امنیتی زیانباری داشته باشد. بحران کم آبی و خشکسالی می تواند پیامدهایی همچون عدم دسترسی مردم به آب، نابودی محیط زیست، کاهش آبهای سطحی، نابودی حیات وحش، بیابان زایی و گردوغبار، کاهش محصولات کشاورزی وت شدید بحران امنیت غذایی، بیکاری و معضلات اجتماعی، تغییرات آب و هوایی را به دنبال داشته باشد. لذا ممکن است ایران تا 20 سال دیگر قابل سکونت نباشد. مراجع بین المللی تهدیدات زیست محیطی را از تهدیدات دیگر برای ایران مهمتر ارزیابی کرده اند. استمرار بحران اب موجب تضعیف قدرت ملی کشور، بروز تنش و درگیریهای داخلی و منطقه ای، خواهد شد. چهار سناریوی تشدید بحران، رفع بحران، به تعویق افتادن بحران در کوتاه مدت و بلند مدت را می توان پیش بینی کرد. در مجموع عدم برنامه ریزی دقیقی برای مدیریت بحران آب و خشکسالی، با چالشهای ایجاد شده می تواند منجر به تشدید تنشها در داخل کشور و با کشورهای همسایه منطقه بشود. به عنوان مثال، اصلاح نظام کشاورزی ایران در یک دهه آتی 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری می خواهد. هوشمند سازی صنعت اب کشور باید در دستور کرا قرار گیرد جایی که به عنوان مثال آمریکا تا سال 2030 ، 1 تریلیون دلار صرف بهینه سازی زیرساخت آب خود کرده که نیمی از آن در هوشمندسازی کنتورهای آب خواهد بود که باعث صرفه جویی و جلوگیری از هدر روی آب می شود. در مجموع، باید راهکارهای ذیل برای مدیریت بحران آب و خشکسالی در پیش گرفته شود. آگاهی ­‌بخشی و اطلاع رسانی در مورد پیامدهای بحران برای همه مردم، همکاری منطقه ای و بین المللی در راستای حل این بحران جهانی، پیشگیری از گسترش کم­‌آبی با وضع مقررات سخت، ابتکارات علمی و تلاش سازمانهای مردم ‌نهاد، وجود یک نظام جامع و اولویت­­‌گذاری بر اصلاح بخش کشاورزی، سرمایه گذاری و استفاده از فناوریهای نوین برای حفظ و افزایش منابع آبی. فاتیما رضایی/نفت ما
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی