۰
۱
plusresetminus
تاریخ انتشارشنبه ۱۹ تير ۱۳۹۵ - ۱۴:۵۴
کد مطلب : ۴۵۳۰۶
زنگ هشدار برای مدیران صنعتی ایران به صدا درآمد

درسهای مدیریت بحران حوادث صنعتی آمریکا برای ایران

بر اساس تئوری مکعب بحران در حادثه پتروشیمی بوعلی ماهشهر، عنصر غافلگیری وجود داشت و زمان واکنش کم و تهدید زیاد بود. در آمریکا بعضی از حوادث مانند انفجار مواد شیمیایی و انتشار مواد مضر برای سلامتی انسانها تا اندازه زیادی قابل پیشگیری هستند. پیشنهاد می گردد سازمانی همچون « سازمان ایمنی شیمیایی آمریکا» با توجه به حادثه ساز بودن صنایع شیمایی، نفت و گاز و خطوط لوله کشور، در کشور تشکل گردد تا بتواند مدیریت جامعی در پاسخگویی به بحران داشته باشد تا اینکه جزیره ای عمل شود.
درسهای مدیریت بحران حوادث صنعتی آمریکا برای ایران
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، بحران دیر مهار آتش سوزی در قلب پتروشیمی ایران، یک باز دیگر زنگ هشدار را برای مسوولان در باره جدی گرفتن موضوع بسیار مهم  HSE و لزوم استفاده از تجهیزات و تکنولوژیهای به روز هشدار، کنترل، واکنش به ویژه UAS و مهمتر از همه یکپارچه عمل کردن آنها را به صدا درآورد. بر اساس مکعب بحران در حادثه پتروشیمی بوعلی ماهشهر، عنصر غافلگیری وجود داشت و زمان واکنش کم و تهدید زیاد بود. گزارش ذیل نگاه مختصری به مدیریت بحران حوادث صنعتی در ایالات متحده دارد باشد، که درسهای لازم آموخته شود.  سازمانهای مدیریت بحران نقش حیاتی را در زمان وقوع بلایا و بحرانها ایفا می نمایند. ایالات متحده آمریکا، جزو 10 کشور اول بلا خیز دنیا می باشد. سازمانهای مدیریت بحران ایالات متحده آمریکا می کوشند تا بحران را در پایینترین سطح که امکان دارد مدیریت نموده و کنترل نمایند. وقوع حوادث تروریستی 11 سپتامبر 2001، مدیریت بحران ایالات متحده را وارد دوران جدیدی نمود. امنیت داخلی و مقابله با تروریسم به اولویت اول نهادهای مسوول تبدیل گشت و بدین منظور وزارت امنیت سرزمینی در سال 2002 تاسیس گردید و 23 آژانس فدرال از جمله آژانس مدیریت بحران فدرال تحت نظر آن قرار گرفتند و در واقع سطح تاثیرگذاری مدیریت بحران یک گام به عقب بازگشت. سازمانهای مسوول مدیریت بحران در آمریکا عبارتند از: 1-وزارت امنیت سرزمینی 2-آژانس مدیریت بحران فدرال 3-موسسه ملی استاندارد و فناوری 4-سازمان زمین شناسی ایلات متحده 5-بنیاد ملی علوم 6- وزارت مسکن 7- اداره خدمات عمومی 8- سپاه شهروندان 9- وزارت دفاع 10- گارد ملی ایالات متحده 11- سپاه مهندسان ارتش ایالات متحده آژانس مدیریت بحران فدرال (فما): به دلیل پراکنده بودن کمک رسانی به آسیب دیدگان بلایای طبیعی، و موازی عمل کردن سازمانهای مختلف دراین زمینه و ایجاد تداخل در انجام امور؛ دولت مرکزی تصمیم گرفت که تمام کمک ها فقط از طریق یک سازمان و تشکیلات انجام شود. بدین ترتیب در سال 1979 طی فرمانی از سوی جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت کلیه سازمانهای کمک رسانی در زمان وقوع بلایا در هم ادغام و سازمان جدید آژانس مدیریت بحران فدرال مدیریت (FEMA ) Federal Emergency Management Agency-(FEMA) به وجود آمد. به دنبال این تصمیم، فما از میان دیگر آژانس ها، تشکیلات زیر را در خود جای داد:  اداره بیمه دولت مرکزی، اداره ملی کنترل و جلوگیری از آتش سوزی، برنامه آمادگی جامعه خدمات ملی وضع هوا، آژانس آمادگی دولت مرکزی در اداره خدمات عمومی و بالاخره، اداره کمک رسانی دولت فدرال، مسوولیت های دفاع غیر نظامی، بخش دفاع نیز به آژانس جدیدی به نام آژانس آمادگی دفاع غیر نظامی انتقال یافت. سازمان جدید فما گسترش یک سیستم کامل مدیریتی را با رهیافتی برای تمام بلایا آغاز نمود. این رهیافت شامل هدایت، کنترل و سیستم های هشدار که در تمامی بحران کوچک و بزرگ مشترک هستند، می باشد. سازمان جدید یک سیستم کامل مدیریتی بحران راجع به اعلام اخطاریه های به موقع و کنترل آن بود شامل تمام زمینه هایی که برای کشور مخاطره ایجاد می کنند حتی مواردی مانند بروز جنگ، فعالیتهای تروریستی و غیره. سازمان جدید با چالش های فراوانی از جمله تنظیم برنامه ریزی جهت مدیریت بحران ناشی از بلایای طبیعی، روبرو شد. فما که در در ۱ آوریل سال ۱۹۷۹ به دستور جیمی کارتر به منظور واکنش بهتر کشور آمریکا به حوادث غیرمترقبه بالاخص توفندها تاسیس شد. در زمان ریاست ‌جمهوری رونالد ریگان نقش مقابله با حملات اتمی احتمالی شوروی علیه آمریکا را نیز به وظایف آن افزودند و در پی این اقدام بود که مناقشاتی بین این سازمان و وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا بوجود آمد. در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون این سازمان بسیار گسترش پیدا کرد و مامور شد تا مناطق حادثه‌ خیز کشور ایالات متحده آمریکا را شناسایی و طبقه‌بندی کند. هر چند ماموریت اصلی این سازمان در مقابله با اثرات مخرب بلایای طبیعی و دست ‌ساخته بشر و به منظور کاهش خسارات و تلفات در داخل کشور ایالات متحده آمریکا می‌باشد ولی از زمان تاسیس تا حملات ۱۱ سپتامبر این سازمان مسوولیت اجرای دفاع غیر نظامی (پدافند غیر عامل) در آمریکا را بر عهده داشت. در 1 مارس 2003 سال ۲۰۰۳ و به دستور جورج دبلیو بوش به یکی از سازمانهای زیرمجموعه وزارت امنیت سرزمینی تبدیل شد تا علاوه بر وظایف تعریف شده، در مبارزه علیه تروریسم نیز شرکت داشته باشد. در همان زمان ۲۲ سازمان فدرال دیگر آمریکا نیز در این سازمان ادغام شدند تا توانایی فما در برابرا سوانح طبیعی و دست‌ساز بیشتر شود. امروزه رئیس فما گزارش‌های عملکرد سازمان تحت امرش را مستقیماً به وزیر امنیت سرزمینی ارائه می‌دهد. ماموریت‌های شاخص آژانس مدیریت بحران فدرال (فما) عبارتند از؛ توفند اندرو (۱۹۹۲)، توفند فرانسیس (۲۰۰۴)، توفند کاترینا (۲۰۰۵)، طوفان برف بوفالو (۲۰۰۶)، آتش سرکش کالیفرنیا (۲۰00)، و غیره. آژانس مدیریت بحران فدرال آمریکا سازمان مستقلی است که مستقیما به رئیس جمهور گزارش می دهد. وظایف این سازمان در زمان تاسیس به شرح زیر مشخص شده است: "کاهش تعداد کشته شدگان و خسارت دیدگان ناشی از حوادث غیر مترقبه، کم کردن خسارت یا جلوگیری از تخریب خانه و کاشانه مردم، حفاظت از ارکان اساسی و اصلی کشور در برابر حوادث غیر مترقبه، تعدیل خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه و آمادگی کامل جهت پاسخ به نیازها و در نهایت کنترل بحران بوجود آمده و بهبود اوضاع طی یک برنامه مدون کامل و فراگیر" از دیگر وظایف این سازمان می توان به موارد زیر اشاره نمود: ارائه پیشنهاد جهت ساخت و سازهای ساختمانی، مدیریت کنترل سیل، آموزش همگانی جهت آمادگی در مقابل حوادث غیر مترقبه، کمک جهت تهیه وسایل لازم برای کمک رسانی و امداد در سطح ایالتی، هماهنگی لازم جهت کمک رسانی به آسیب دیدگان یک حادثه، کمک به ایالات حادثه دیده شامل شرکت های خسارت دیده و مراکز بازرگانی و افراد آسیب دیده، آموزش مدیران مراکز اورژانس – کمک به سازمان آتش نشانی – مدیریت بیمه های حوادث غیر مترقبه از جمله سیل و توفان و نظایر آن. هدف اصلی فما مدیریت حوادث غیر مترقبه، پیش بینی آنها و برنامه ریزی جهت کاهش تعداد تلفات جانی و میزان خسارات مالی به ساختمان ها و شهرها، همچنین کمک رسانی پس از وقوع بحران به آسیب دیدگان و بهبود زندگی آنان می باشد. در حال حاضر سازمان فما 10000 کارمند دارد. بیش از 2700 کارمند رسمی تمام وقت دارد که در ساختمان مرکزی فما در واشنگتن دی سی، دفاتر منطقه ای و ایالتی، مرکز خدمات اورژانس و مرکز آموزش مشغول به فعالیت هستند. علاوه بر آن فما دارای 5000 کارمند آماده باش جهت امداد رسانی در زمان وقوع حوادث غیر مترقبه می باشد. مدیر کنونی فما کریک فیوگیت می باشد. بودجه کنونی آن در سال 2015، حدود 15 میلیارد دلار است. در بسیاری از موارد کارکنان فما با دیگر ارگان های ذیربط همکاری نزدیک دارند؛ این همکاری ها در سطح ایالت، مسوولین محلی، مدیریت های اورژانس و 27 سازمان دیگر دولت فدرال به انضمام سازمان صلیب سرخ ایالات متحده می باشد. همکاری و مشارکت دیگر سازمانها با فما مدیریت بحران در آمریکا، نتیجه فعالیتهای تنها یک آژانس دولتی نیست، بلکه سازمانهای دولتی، غیر انتفاعی و خصوصی بسیاری جهت کمک به مردم در امر آمادگی، پاسخ و بازسازی، یعنی سه مولفه چرخه مدیریت بحران با فما همکاری می کنند. در واقع تمامی این سازمان ها، با یکدیگر یک گروه پاسخ به بحران را تشکیل می دهند و شامل موارد زیر می باشند: 1- آژانس مدیریت بحران فدرال (ملی)، 2- دفاتر مدیریت بحران ایالتی، 3- سازمان های مدیریت بحران ملی، 4-- همکاران تراز دولت مرکزی ایالات متحده آمریکا، 4- همکاران بخش خصوصی. ساختار اداری فما: فما دارای دفاتر و بخشهای زیر می باشد 1-دفتر ریاست آژانس، 2- رئیس کارکنان بخشها نیز عبارتند از: 1-بخش پیشگیری،2-بخش آمادگی،3-بخش مقابله،4-بخش بازتوانی ساختار اداری فما به شکلی طراحی شده است که دقیقا کارها و وظایف اجرایی آن را در چرخه مدیریت بحران یعنی: کاهش اثرات، آمادگی، پاسخ و بازسازی، مشخص می کند. فما همچنین شامل سازمان آتش نشانی (که خدمات آتش سوزی ملی را پشتیبانی می کند) و سازمان بیمه مرکزی (که املاک و مستغلات مالکین کل کشور را در برابر سیل بیمه می کند)، نیز می باشد. مدیریت حوادث غیر مترقبه از دیگر بخشهای فماست. ادارات منطقه ای فما: فما دارای 10 دفتر منطقه ای می باشد که هر کدام از این دفاتر منطقه ای تعدادی از ایالات امریکا را در بر می گیرد. این دفاتر مستقیما با دولت های ایالات مختلف امریکا برای برنامه ریزی ، توسعه برنامه های کاهش آثار بلایا، و برطرف نمودن نیازها به هنگام وقوع فعالیت می نمایند. وظایف اجرائی مدیریت بحران در فما توجه به چرخه بحران وظایف اجرایی مدیریت بحران را که فما با آن درگیر است مشخص می نماید. چرخه بلایا، فرآیندی را تشریح می کند که طی آن مدیران بحران جهت مقابله با بلایا و بحران ها آمادگی می یابند، نسبت به وقوع این گونه حوادث واکنش نشان می دهند، به مردم جهت بازسازی کمک می کنند، اثرات بلایا را کاهش می دهند، از میزان خطر کاسته و نهایتا از بروز بلایای چون آتش سوزی جلوگیری به عمل می آورند. در هر یک از مراحل این چرخه، مشارکت فما در ساخت و حمایت از ساختار مدیریت بحران دیده می شود. مهمترین وظایف فما عبارتند از: 1-آمادگی: نکات مهم در آمادگی عبارت است از: برنامه ریزی، آموزش، تمرین آموزش ها، اطلاعات به روز، اطلاعات به روز جهت خانواده ها و افراد محلی. 2- واکنش: 3-بازسازی: 4-- کاهش اثرات: 5--کاهش خطر: 6-- پیشگیری: بسیاری از حوادث غیر مترقبه قابل پیش بینی نیستند و جلوگیری از وقوع آنها امکان پذیر نیست. ولی بعضی از حوادث مانند انفجار مواد شیمیایی و انتشار مواد مضر برای سلامتی انسانها تا اندازه زیادی قابل پیشگیری هستند. بسیاری از آتش سوزی ها نیز قابل پیشگیری می باشند و این یکی از اهداف مهم سازمان مرکزی آتش نشانی امریکا می باشد. سازمان آتش نشانی مرکزی امریکا (دولت فدرال) سعی بر این دارد که از بروز آتش سوزی ها جلوگیری به عمل آورد برای مثال در رابطه با آموزش عمومی مردم و همچنین سازمان های ذیربط، تشویق برای استفاده از سیستم های هشدار دهنده و اطفاء حریق برای ساختمان ها و یا کمک به سرویس های اورژانس جهت آموزش مردم از جمله مواردی است که در جهت پیشگیری اعمال می شود. اخیرا پس از مدتها بحث و بررسی و تحقیق و توسعه نهایتا آژانس مدیریت بحران آمریکا رسما به ارائه و استفاده از  برنامه موبایل (Mobile App) آمادگی در برابر بحران اقدام کرد. این برنامه موبایل به مردم کمک می کند تا با دریافت اطلاعات لازم از طریق سیستمهای موبایل بتوانند بهتر در برابر بحرانها آماده شوند. سازمان ایمنی شیمیایی ایالات متحده در آتش سوزی مجتمع الفین گیسمار در لوئیزیانا در 13 ژوئن 2013، تیمی از سازمان ایمنی شیمیایی ایالات متحده U.S. Chemical Safety Board (CSB)  به ریاست دان هالمسترام مدیر دفتر منطقه ای این سازمان تحقیقات خود را آغاز کرد. این سازمان مسول تحقیقات در مورد حوادث شیمیایی صنعتی است. اعضای این سازمان توسط رئیس جمهور انتخاب شده و توسط سنا مورد تایید قرار می گیرند. تحقیقات این سازمان همه جوانب حوادث شیمیایی از جمله عوامل طبیعی و فیزیکی همچون نقص تجهیزات و همچنین ناکافی و ناکارآمد بودن قوانین، استانداردهای صنعتی و سیستمهای مدیریت ایمنی را مورد توجه قرار می دهد. رافائل موره-اراسو رئیس هیات ایمنی شیمیایی ایالات متحده در 27 ژوئن یعنی دو هفته بعد از حادثه در برابر کمیته محیط زیست و اقدامات دولتی سنا به ارائه گزارش در مورد این حادثه پرداخت و علت حادثه را فروریختن مخزن کود نیترات آمونیوم که منجر به ایجاد چندین گودال شد اعلام کرد. مورد اخیر دیگر آتش سوزی مجتمع شیمیایی تگزاس در کونروئه در شمال هوستون در 15 آگوست 2015 بود. در همه حوادثی از این دست هم اصول مدیریت بحران و مبارزه با آن یعنی؛ آمادگی، واکنش، بازسازی،کاهش اثرات، کاهش خطر وپیشگیری در حد اعلای خود مراعات شده است. استراتژی مدیریت بحران آمریکا اولویتهای زیر را در دستور کار دارد: 1-واکنش سریع و به موقع، 2-جریان آزاد و پایدار اطلاع رسانی، 3-پیامهای صادقانه با محتوای یکدست و سازگار (ثابت)، 4-سخنگوی متمرکز، 5-ابراز همدردی. یک تحقیق از جانب مؤسسه مدیریت آمریکا نشان می‌دهد که بعد از وقوع حادثه 11 سپتامبر 2001 در آمریکا تشکیل تیم‌های مدیریت بحران در شرکتهایی آمریکایی افزایش یافته است طوری که قبل از وقوع این حادثه 38 درصد از شرکتهای دارای تیم مدیریت بحران بوده‌اند ولی بعد از آن، در سال 2002 حدود 54 درصد و در سال 2003 حدود 62 درصد و امروزه بیش از 80 درصد از شرکتهای آمریکایی دارای تیم مدیریت بحران شده‌اند. شش گام اصلی که می تواند برای آمادگی بیشتر یک سازمان در برابر بحران برداشته شود عبارتند از؛ 1-رویارویی با بحران، 2- بازاندیشی، 3- برنامه نوسازی، 4- احساس بحران، 5- مداخله و اقدام، 6- اقدامات نهایی آخرین اقدام در مواجهه با بحران. رویکرد شش مرحله ای پیشنهاد شده به مدیران بحران کمک خواهدکرد تا مهارتهای تصمیم گیری خود در مدیریت بحران را توسعه داده و اهمیت نقش مدیریت بحران در فرایند مدیریت استراتژیک را درک کنند. در پایان پیشنهاد می گردد سازمانی همچون « سازمان ایمنی شیمیایی آمریکا» با توجه به حادثه ساز بودن صنایع شیمایی، نفت و گاز و خطوط لوله کشور، در کشور تشکل گردد تا بتواند مدیریت جامعی در پاسخگویی به بحران داشته باشد تا اینکه جزیره ای عمل شود. نادعلی بای/ سردبیر نفت ما و مدیر اندیشکده نپتا
ارسال نظر
نام شما
آدرس ايميل شما
کد امنيتی


سمیر
ممنون از سایت نفت ما تحلیلهای خوبی منتشر می کنید کاش مسوولین درس عبرت بگیرند
اکسیداسیون کاتالیزوری، روشی در حال تکامل جهت گوگرد زدایی
ساسان طالب نژاد/دکتری مهندسی شیمی و کارشناس توسعه کسب و کار در حوزه پتروشیمی و‌پالایش
پتروشیمی صنعت بی سردار!
عبدالرسول دشتی