نخستین خط لوله نفتی ایران کی ساخته شد؟+ تصاویر

به گزارش نفت ما ،در سال 1909 م. مسئولیت احداث اولین خط لوله نفت در ایران از سوی شرکت نفت ایران و انگلیس به نام " چارلز ریش " داده شد. برای احداث خط لوله اولیه در ایران ، لوله ها را به یکدیگر پیچ می کردند و آنها را در گودالی که در زمین حفر شده بود گذاشته و برای اینکه زنگ به لوله تأثیر نکند اطراف لوله را با پارچه یا نمد و یا چیز دیگری که آغشته به قیر باشد و از سرایت آب و نم جلوگیری کند ، می پوشاندند و بعد با خاک ، روی گودال را مستور می کردند. لوله های مورد نیاز به قطر 6-8 اینچ با کشتی "آناتونگا" به اسکله آبادان آورده شد. اسکله را با غرق کردن یک کشتی قدیمی به نام دنیا درست کرده بودند. وقتی که کشتی حامل لوله ها یک هفته بعد از آماده شدن اسکله به آبادان رسید و حامل 2300 قطعه لوله بود، همه آن لوله ها ظرف ده روز به کمک نیروی انسانی در ساحل آبادان تخلیه شد. از آنجا که قرار بود خط لوله به موازات رودخانه کارون احداث گردد، برای نصب خط لوله از دوبه استفاده می گردید. لوله ها با استفاده از دوبه و از طریق رودخانه تا آب گنجی در نزدیکی در خزینه بین شوشتر و مسجد سلیمان حمل می گردید. از آن نقطه به بعد خط باید از ستیغ کوه و ارتفاعات تپه ها با شیبهای تند کشیده شود. قهرمانان این عملیات قاطرهایی بودند که از مناطق مختلف مانند : اصفهان، بغداد و حتی قبرس خریداری شده بودند و بر گردن آنها زنگوله هایی آویزان شده بود. قاطرها را دو به دو می کردند و به تناسب طول لوله که بر روی پشت آنها قرار داده می شد فاصله قاطرها از یکدیگر تنظیم و بدین ترتیب لوله ها حمل می گردید. در کل بیش از 6000 هزار قاطر مورد استفاده قرار گرفت . وقتی که بالاخره خط لوله احداث شد با مشکل حمل و عبور آن از روی عرض رودخانه بهمنشیر در جزیره آبادان مواجه شدند. عرض رودخانه حدود 25 متر بود. برای این کار همه مسیر رودخانه را از بشکه های خالی قیر که به وسیله سیم به یکدیگر وصل و بر روی آب شتاور می شدند و از دو طرف ساحل رودخانه توسط جراثقالی که خود ساخته بودند پر کردند. بدین ترتیب اقدام به احداث یک پل شناور شد. از آنجا که ارسال نفت به بالای تپه ها نیاز به فشار داشت لذا به نصب پمپهایی در منطقه تمبی در مسجد سلیمان شد که بتواند نفت را در دو بخش از ارتفاعات بین راه تلمبه کند. سپس به فاصله هر 50 کیلومتر در دشت تلمبه هایی نصب گردید به نحوی که ارسال نفت به آبادان به سهولت انجام پذیرد. در اواسط سال 1911م. " چارلز ریش " آزمایشات اولیه را بر روی خط لوله به پایان رساند و اعلام کرد که خط لوله به طول 130 کیلومتر آماده بهره برداری است. این خط لوله قادر بود سالیانه 400000 تن نفت خام را از مسجد سلیمان به پالایشگاه آبادان ( اولین پالایشگاه در ایران ) که تا آن زمان هنوز آماده نشده بود حمل کند. صنعت پالایش نفت کشور در حالی یکصدمین سال آغاز پیدایش خود را پشت سر می گذارد که صنعت انتقال به عنوان صنعتی وفادار به پالایش، کار خود را همزمان با راه اندازی نخستین پالایشگاه در کشور(آبادان) آغاز کرد و در کنار این صنعت به رشد و شکوفایی در یک قرن گذشته ادامه داد. انتقال نفت با خط لوله نخستین بار در کشور آمریکا صورت گرفت؛ اما اولین خط لوله برای انتقال مواد نفتی، پس از حفر اولین چاه در آمریکا در سال ١٢٥٣ خورشیدی (١٨٧٤ میلادی) احداث شد.طول این لوله ده کیلومتر و جنس آن از چوب بود و مخازن ایالت پنسیلوانیا را به شهر صنعتی پترزبورگ متصل می‌کرد.چهار سال بعد از آن، در همان کشور خط لوله‌ای از آهن، به قطر پنج سانتی متر و به طول هشت کیلومتر احداث شد که با کمک تلمبه‌‌های بخار روزی دویست و پنجاه تن نفت را در این لوله آهنی به جریان می‌انداختند.در سال ١٢٥٧ خورشیدی (مطابق با ١٨٧٨ میلادی) نیز خط لوله‌ای به طول ١٦٠ کیلومتر احداث شد که از مسیر جبال الگنی آمریکا عبور می‌کرد.اولین لوله‌های نفتی در دنیا برای انتقال نفت از مخازن زیرزمینی استخراج شده به پالایشگاه‌ها احداث می‌شد و بعدها که امتیاز انتقال با خط لوله بر سایر وسایل آشکار شد، خط لوله به عرصه عملیات انتقال مواد نفتی نیز راه یافت. تاریخچه استفاده از خط لوله نفت در ایران نخستین خط لوله نفت در ایران در سال ١٢٨٩ خورشیدی و پس از احداث پالایشگاه آبادان با ظرفیت ١٢٠ هزار تن در سال احداث شد.این خط لوله که مخازن نفت مسجد سلیمان را به پالایشگاه آبادان اتصال می‌داد، در سال ١٢٩٠ خورشیدی بهره برداری شد و تلمبه‌های نصب شده در آن با بخار آب کار می‌کرد. قدرت حمل روزانه این تلمبه‌ها ٤٠ هزار بشکه و حداکثر فشار تولیدی آن ٨٠٠ پوند بر اینچ مربع بود. قطر این خط لوله یکسان نبود و در برخی از نقاط شش و در برخی دیگر چهار اینچ بود. دومین خط لوله نیز در همین مسیر با قطر دوازده اینچ کشیده شد. در سال ١٣٠٩ خورشیدی پس از آن که قدرت پالایش آبادان به پنج میلیون تن در سال افزایش یافت، سومین خط لوله بین هفتگل و کوت عبداله کشیده و به خط لوله مسجد سلیمان - آبادان متصل شد.چهارمین خط لوله ایران در سال ١٣١٤ خورشیدی و پس از تأسیس پالایشگاه کرمانشاه، به قطر سه اینچ و با ظرفیت سالانه یک صد هزار تن بین نفت شهر و کرمانشاه احداث شد که طول آن ٢٣٠ کیلومتر بود. در سال ١٣١٨ خورشیدی اولین خط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی درکشور به طول ١٢١ کیلومتر، به قطر چهار اینچ و با قدرت حمل یکصدهزار تن در سال احداث شد که فرآورده پالایشگاه آبادان را به اهواز انتقال می‌داد.در سال ١٣١٩ خورشیدی نیز خط لوله دیگری به قطر دوازده اینچ بین گچساران و آبادان احداث شد و چهار سال بعد یعنی در سال ١٣٢٣ خط لوله‌ای به قطر ١٢ اینچ بین گچساران و منطقه‌ای در فاصله بین اهواز و شوشتر کشیده شد. در مجموع باید گفت، احداث خطوط لوله اعم از خطوط لوله انتقال نفت خام یا فرآورده‌های نفتی ابزار مهمی در تسهیل نقل و انتقال این ماده حیاتی محسوب می‌شود.پیش از ملی شدن صنعت نفت، توزیع فرآورده‌های نفتی در داخل کشور به طور عمده با استفاده از چارپایان، راه آهن و تانکر و حمل فقط توسط خطوط لوله به فاصله آبادان ـ اهواز انجام می‌شد ، زیرا آنچه در برنامه‌های شرکت نفت انگلیس و ایران جایگاهی نداشت، توسعه مصرف داخلی و آسان سازی آن بود. با ملی شدن صنعت نفت در سال ١٣٢٩ هجری شمسی، هیات مدیره وقت، توجه بیشتری به امر احداث خط لوله معطوف داشت، زیرا مزیت آشکار انتقال نفت خام و فرآورده‌های نفتی از نظر ایمنی بیشتر، استمرار جریان و هزینه سودمندی بسیار بدیهی بوده و انتقال نفت از طریق خط لوله در مقایسه با هر وسیله دیگری مقرون به صرفه‌تر است.در سال ١٣٣٢ هجری شمسی، احداث خط لوله سراسری، در شورای عالی نفت کشور به تصویب رسید و در سال ١٣٣٥ خط لوله ده اینچی اهواز ـ ازنا به طول ٤٨٢ کیلومتر عملیاتی شد و سرانجام در سال ١٣٣٦ این خط لوله به طول ٨٢٢ کیلومتر شامل پنج مرکز انتقال نفت و ایستگاه تقویت فشار به اسامی مراکز انتقال نفت اهواز، بیدرویه، افرینه، پل باباحسین و ازنا و تأسیسات انتهایی ری تکمیل و آماده بهره‌برداری شد.

اولین خط لوله نفت ایران-تاریخ نفت- <a href='https://www.naftema.com' target='_blank'>نفت ما</a>

<a href='https://www.naftema.com' target='_blank'>نفت ما</a>- تاریخ نفت- اولین خط لوله نفت ایران

<a href='https://www.naftema.com' target='_blank'>نفت ما</a>- تاریخ نفت- اولین خط لوله نفتی ایران

<a href='https://www.naftema.com' target='_blank'>نفت ما</a>- تاریخ نفت- اولین پالایشگاه ایران- آبادان